Zatrudnianie nauczycieli, awans zawodowy

Zatrudnianie nauczycieli

Nowelizacją ustawy Karta Nauczyciela z dniem 1 września 2022 roku wprowadziła liczne zmiany w zakresie sposobu zatrudniania nauczycieli w placówkach. W dalszym ciągu pozostaje oczywiście aktualna forma zatrudnienia – umowa o pracę lub akt mianowania (dla nauczycieli posiadających odpowiedni stopień awansu zawodowego).

Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem początkującym

Zgodnie z definicja przyjętą w przepisach ustawy Karta Nauczyciela, nauczycielem początkującym jest nauczyciel posiadający kwalifikację a nie posiadający stopnia awansu. Taki nauczyciel zatrudniany jest wówczas w placówce jedynie na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne.

Ważne jest, że taki sposób zatrudnienia dotyczy jedynie nauczyciela rozpoczynającego pracę w szkole.

Czy nauczyciel początkujący może zostać zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony?

Oczywiście, jednak jest jeden warunek.

Koniecznym jest bowiem uzyskanie przez tego nauczyciela co najmniej dobrej oceny pracy.

Czy nauczyciela można zatrudnić na umowę o pracę na czas określony na jeden rok szkolny?

Zasadą jest, że nauczyciele zatrudniani są na podstawie umowy o pracę na czas określony dwóch lat. Po spełnieniu przesłanek wynikających z ustawy, nauczyciela można zatrudnić na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub na podstawie aktu mianowania.

Przepisy w dalszym ciągu umożliwiają zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Dotyczy to jednak dwóch sytuacji:

• nauczyciela początkującego, który w trakcie dwuletniego zatrudnienia nie uzyska co najmniej dobrej oceny pracy.
• nauczyciela, który w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego.

W obu przypadkach taka umowa może być zawarta więcej niż jeden raz.

Zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony

Przepisy mimo nowelizacji umożliwiają również zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony. W tym przypadku okres ujęty w umowie uzależniony jest od potrzeby zatrudnienia nauczyciela. Nie ma bowiem przepisu narzucającego zatrudnienie nauczyciela jedynie na jeden rok szkolny, a co więcej umowa może zostać zawarta również w trakcie roku szkolnego.

Umowa taka może zostać zawarta w dwóch przypadkach:

• w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub
• zastępstwa nieobecnego nauczyciela;

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów nie może przekraczać 36 miesięcy.

Czy jest możliwe zatrudnienie nauczyciela bez przygotowania pedagogicznego?

Taką możliwość zatrudnienia daje art. 10 ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela. Warunkiem zatrudnienia jest jednak zobowiązanie się nauczyciela do uzyskania brakującego przygotowania w pierwszym roku pracy.

Ważnym jest, że jeżeli nauczyciel w trakcie pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego, dyrektor szkoły będzie mógł rozwiązać z nauczycielem umowę o pracę z końcem tego roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Awans zawodowy nauczycieli

Nowelizacją ustawy Karta Nauczyciela z dniem 1 września 2022 roku wprowadziła również liczne zmiany w zakresie sposobu odbywania awansu zawodowego nauczyciela. Jedną z najważniejszych zmian jest zmniejszenie liczby stopni awansu przez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego. Zrezygnowano także ze sformalizowanego stażu oraz oceny dorobku zawodowego.

Nauczyciel początkujący

• czyli osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego, zatrudniona w placówce w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami;
• odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela w odpowiednim wymiarze 3 lat i 9 miesięcy;
• średnie wynagrodzenie w wysokości 120% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.

Czy możliwe jest skrócenie wymiaru okresu przygotowania do zawodu?

Jest to możliwe w dwóch przypadkach, wówczas wymiaru przygotowania do zawodu wynosić będzie 2 lata i 9 miesięcy.

Dotyczy to nauczycieli, którzy:

• posiadają stopień naukowy lub którzy przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej prowadzili zajęcia w szkole za granicą;
• przed nawiązaniem stosunku pracy w szkole byli nauczycielami akademickim i legitymowali się co najmniej 3-letnim okresem pracy w uczelni lub w dniu nawiązania po raz pierwszy stosunku pracy w szkole posiadali co najmniej 5-letni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy (skrócenie możliwe za zgodą dyrektora)

Lekcja pokazowa

Przeprowadzenie lekcji pokazowej to jeden z obowiązków nauczyciela początkującego. W okresie odbywania przygotowania do zawodu musi przeprowadzić dwie takie lekcje – jedną w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu, drugą w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu.

         Jaki jest wymiar lekcji?

• w drugim roku odbywania przygotowania – co najmniej 1 godzina (określa Dyrektor)
• w ostatnim roku odbywania przygotowania – 1 godzina.

Po przeprowadzeniu lekcji pokazowej osoby obecne podczas jej przeprowadzania (komisja) omawiają je z nauczycielem, a następnie wydają opinię która może być pozytywna albo negatywna.

Uzyskanie przez nauczyciela pozytywnej opinii z zajęć jest elementem niezbędnym do uzyskania stopnia awansu zawodowego na nauczyciela mianowanego.

         Skutki otrzymania negatywnej opinii o przeprowadzonej lekcji pokazowej

Po otrzymaniu negatywnej opinii o przeprowadzonej lekcji pokazowej nauczyciel ma dwie możliwości: może złożyć wniosek o ponowne przeprowadzenie zajęć lub nie kwestionować wystawionej opinii.

Po złożonym wniosku do dyrektora szkoły, nauczyciel przeprowadza lekcję w wymiarze 1 godzin, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Wówczas jest ponownie oceniany.

Jeżeli nauczyciel nie kwestionował wystawionej opinii i nie złożył wniosku odbywa dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciel jest ponownie oceniany.

Dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy odbywa także nauczyciel, który po ponownym przeprowadzeniu lekcji pokazowej uzyskał ponownie negatywną opinię.

Awans zawodowy na nauczyciela mianowanego

Warunki nadania nauczycielowi początkującemu stopnia nauczyciela mianowanego określa art. 9b ust. 1 KN.

Aby otrzymać awans zawodowy na nauczyciela mianowanego nauczyciel początkujący musi:

• spełniać wymagania kwalifikacyjne;
• odbyć przygotowanie do zawodu nauczyciela w odpowiednim wymiarze;
• posiadać co najmniej dobrą ocenę pracy uzyskaną w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela;
• uzyskać pozytywną opinię o przeprowadzonych zajęciach (lekcjach pokazowych);
• uzyskać pozytywny wynik z egzaminu przed komisją egzaminacyjną, podczas którego sprawdza się spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela.

Jakie dokumenty należy złożyć do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego?

Szczegółowy wykaz dokumentów, jakie należy złożyć wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania została szczegółowo ujęta w rozporządzeniu MEiN z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, a dokładniej w § 4.

Przepisy wymagają zatem złożenia:

1. kopii dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
2. zaświadczenia dyrektora szkoły zawierające:
   1. informację o odbyciu przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela, wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, wraz ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela,
   1. w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9ca ust. 2 ustawy, odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela w skróconym wymiarze 2 lat i 9 miesięcy – także informację o przyczynie skrócenia wymiaru przygotowania do zawodu nauczyciela,
   1. w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9ca ust. 4 ustawy, odbywającego przygotowanie do zawodu nauczyciela w skróconym wymiarze 2 lat i 9 miesięcy – także informację o wyrażeniu przez dyrektora szkoły zgody na odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela w skróconym wymiarze wraz ze wskazaniem przyczyny skrócenia wymiaru tego przygotowania,
   1. w przypadkach, o których mowa w art. 9fa ust. 11 i 13 oraz art. 9g ust. 7b ustawy – także informację o odbyciu przez nauczyciela dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela, wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w okresie odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela, wraz ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela;
3. kopii karty oceny pracy zawierającą ocenę, o której mowa w art. 9b ust. 1 pkt 3 ustawy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
4. kopii pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach, o której mowa w art. 9fa ust. 8 ustawy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.

Negatywny wynik egzaminu na nauczyciela mianowanego

Jeżeli nauczyciel nie zdał egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego, odbywa dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, ponownie przeprowadza lekcję pokazową w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.

Awans zawodowy na nauczyciela dyplomowanego

Warunki nadania nauczycielowi początkującemu stopnia nauczyciela mianowanego określa art. 9b ust. 1a KN.

Aby otrzymać awans zawodowy na nauczyciela dyplomowanego nauczyciel mianowany musi:

• spełnić wymagania kwalifikacyjne;
• przepracować w szkole okresu co najmniej 5 lat i 9 miesięcy;
• posiadać co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy uzyskaną w ostatnim roku pracy przed złożeniem wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego;
• uzyskać akceptację komisji kwalifikacyjnej, która na podstawie dokonanej analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowy sprawdza spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.

Jakie dokumenty należy złożyć do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego?

Szczegółowy wykaz dokumentów, jakie należy złożyć wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania została szczegółowo ujęta w rozporządzeniu MEiN z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, a dokładniej w § 5.

Przepisy wymagają zatem złożenia:

1. kopii dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe i kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
2. zaświadczenia dyrektora szkoły zawierające:
   1. informację o wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć, w okresie, o którym mowa w art. 9ca ust. 6 albo 7 ustawy, a w przypadku nieuzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej – także w okresie, o którym mowa w art. 9g ust. 8 ustawy, wraz ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel pracował,
   1.  w przypadku nauczyciela spełniającego warunek, o którym mowa w art. 9ca ust. 7 ustawy – także informację o przyczynie skrócenia okresu pracy w szkole;
3. kopii karty oceny pracy zawierającą ocenę, o której mowa w art. 9b ust. 1a pkt 3 ustawy, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
4. opisu i analizy sposobu realizacji wymagań, o których mowa w § 7 ust. 1, wraz ze wskazaniem w szczególności uzyskanych efektów, podpisane przez nauczyciela czytelnym podpisem; dokument obejmuje nie więcej niż 4 strony w formacie A4.

Terminy składnia wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub postępowania kwalifikacyjnego

Postępowanie egzaminacyjne lub postępowanie kwalifikacyjne przeprowadzane jest na wniosek nauczyciela skierowany do właściwego organu:

• na stopień nauczyciela mianowanego – organ prowadzący szkołę;
• na stopień nauczyciela dyplomowanego – organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Organy te odpowiednio w drodze decyzji administracyjnej nadają stopnie awansu zawodowego.

Wniosek o podjęcie odpowiedniego postępowania nauczyciel powinien złożyć w terminie:

• do dnia 30 czerwca danego roku, wówczas decyzja o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego zostaje wydana w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku.
• do dnia 31 października danego roku, wówczas decyzja o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego zostaje wydana w terminie do dnia 31 grudnia danego roku.