Hejt w szkole

• Co to jest hejt? Co to jest mowa nienawiści? Czy hejt i mowa nienawiści to to samo?

Hejt to negatywne zjawisko społeczne obserwowane zwłaszcza w Internecie – na portalach społecznościowych, forach internetowych, komentarzach do artykułów. Hejt zwykle objawia się poprzez obraźliwą lub agresywną reakcję zamieszczoną w sieci. Hejtem mogą być np. bardzo dotkliwe, oczerniające komentarze, uwłaczające grafiki czy filmy.

Hejt z samej swej istoty ma budzić negatywne emocje u osoby, w stronę której jest wymierzony. Nieprzychylne, a wręcz wrogie wypowiedzi, nie mają na celu zasygnalizowania konstruktywnych uwag, przeciwnie – nie przedstawiają one żadnej merytorycznej wartości. Głównymi przyczynami hejtu są m.in. zazdrość, uprzedzenia i stereotypy, brak empatii, brak wrażliwości społecznej oraz brak poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie. Przekonanie o anonimowości w trakcie korzystania z Internetu (w szczególności na forach społecznościowych) wyzwala w hejterze swobodę i brak ograniczeń.

Hejt może być ukierunkowany na jedną osobę lub konkretną grupę społeczną. Często hejt skupiony jest na wybranej przez hejtera zbiorowości – np. osobach konkretnej rasy, religii lub mniejszości seksualnej.

Z kolei w pojęciu „mowa nienawiści” mieszczą się lżące i poniżające formy wypowiedzi, których celem jest obrażenie osoby bądź grupy, a także wszystkie przejawy rozpowszechniania, wspierania lub usprawiedliwiania wrogości rasowej, religijnej, ksenofobii, antysemityzmu lub innych form agresji. Mowa nienawiści jest szerszym pojęciem niż hejt.

• Jakie są przejawy hejtu?

Hejt w szkole może przybierać różne formy i może być skierowany wobec różnych osób lub grup np. wobec uczniów, nauczycieli, pracowników administracyjnych i obsługi placówki oświatowej. Przejawami hejtu są m.in.:

• Wypowiedzi szydercze, ośmieszające lub złośliwe skierowane przeciwko konkretnej osobie lub grupie osób.
• Groźby fizyczne lub emocjonalne, które mają na celu zastraszenie lub zranienie konkretnej osoby lub grupy osób.
• Piętnowanie z uwagi na pewne indywidualne cechy: nieakceptowanie lub dyskryminacja na podstawie takich cech jak rasa, pochodzenie etniczne, orientacja seksualna, płeć, niepełnosprawność, wyznanie, wygląd zewnętrzny itp.

• Jak zachowuje się osoba dotknięta hejtem?

Ofiara hejtu może zachowywać się bardzo różnie. Wszystko zależy od tego, jaką ma odporność na stres, czy wypracowała procedury radzenia sobie z negatywnymi komentarzami, czy jest wrażliwa na cudze opinie, a przede wszystkim, jaki ma charakter i poczucie własnej wartości.

O hejcie mogą świadczyć zmiany zachowania ofiary takie jak np.:

• unikanie swoich obowiązków,
• zmiana zainteresowań,
• porzucenie nawyków,
• apatia,
• bóle głowy, brzucha, nudności,
• nietypowe niepokojące postępowanie jak agresja, autoagresja czy ucieczka,
• izolowanie się od reszty społeczeństwa.

• Jak reagować na hejt?

Nie można pozwolić, by osoba dotknięta hejtem została sama ze swoimi problemami. Warto być wyczulonym na przejawy hejtu w swoim najbliższym środowisku.

Zarówno ofiara hejtu, jak i osoby postronne czytające komentarze w Internecie, mają możliwość zgłoszenia hejtu administratorowi strony, który dysponuje odpowiednimi narzędziami, by usunąć dany komentarz lub zablokować konto hejtera.

Jeśli zauważyłeś przejawy hejtu w szkole, najlepiej zgłoś to odpowiedniemu pracownikowi szkoły, takiemu jak koordynator ds. bezpieczeństwa lub dyrekcji szkoły.

Jeśli jesteś ofiarą hejtu, skontaktuj się z kimś, kto może Ci pomóc i zapewnić wsparcie. Jeśli nie czujesz się bezpiecznie, boisz się zgłosić przejawy hejtu w szkole, możesz skontaktować się z lokalnymi organami ścigania czy organizacją pomocową. Pamiętaj o tym, że zachowania niezgodne z obowiązującym prawem nie powinny być pozostawione bez odpowiedniej reakcji. Jeśli potrzebujesz wsparcia profesjonalnego pełnomocnika, zwróć się do prawnika – adwokata lub radcy prawnego.

Podstawowe kroki, które należy podjąć w sytuacji doświadczania hejtu w sieci:

1. Zabezpiecz materiał dowodowy, nagraj dźwięk lub wydrukuj treść, zrób zrzuty ekranu.

2. Zgłoś naruszenie administratorowi strony –  poproś o usunięcie i zabezpieczenie hejterskich treści.

3. Spróbuj ustalić tożsamość cyberoprawcy.

4. Zgłoś sprawę organom ścigania. Podejmij działania na gruncie prawa cywilnego lub karnego. Możesz również skorzystać z usług prawników zajmujących się naruszeniami dóbr osobistych w sieci.

• Krytyka a hejt

Krytyka to opinia lub ocena kogoś lub czegoś. Krytyka może być konstruktywna i wywołująca pozytywne skutki, kiedy ma na celu poprawę jakości lub skuteczności działania. Natomiast hejtowanie jest formą obraźliwego i negatywnego komentowania, którego celem jest zranienie lub zdyskredytowanie kogoś. Krytyka powinna być uzasadniona i wyważona, zaś hejt jest bezpodstawny i nie ma nic wspólnego z rozwiązaniem problemów, a wytwarzany jest po to, by zranić lub upokorzyć drugą osobę.

Granice krytyki mogą się różnić w zależności od kontekstu i sytuacji. Ważne jest, by krytyka była odpowiednio przedstawiona i np. miała na celu rozwiązanie problemu lub stanowiła przestrogę dla innych, a nie zmierzała do obrazy drugiej osoby.

Jakie są granice krytyki?

Tak zwana wolność słowa wynika z postanowień art. 54 Konstytucji RP: każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Każdy powinien mieć możliwość zaprezentowania swoich poglądów, jednak należy pamiętać, że wolność wypowiedzi nie ma charakteru absolutnego – istnieją ograniczenia dla tej konstytucyjnej wolności. Pomimo tego, iż niektóre wypowiedzi, grafiki czy wideo o charakterze humorystycznym (tzw. memy), znajdujące się w sieci mogą być odbierane jako negatywne czy wyolbrzymione, mogą one wciąż mieścić się w granicach wolności słowa i dozwolonej krytyki.

Dozwolona krytyka powinna być prawdziwa, wyważona i pozbawiona wulgaryzmów lub słów uznawanych za upokarzające lub obraźliwe. Jednak samo używanie niecenzuralnych wyrażeń jako wtrąceń, bez kierowania ich pod adresem określonej osoby, nie jest uznawane za przejaw hejtu (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 września 2012 r., sygn. akt III KK 115/12).

Polskie sądy wskazują w swoim orzecznictwie, że krytyka powinna mieścić się w granicach wyznaczonych przez „zasady współżycia społecznego oraz społeczny cel krytyki.” Na to czy krytyka jest uzasadniona i konstruktywna mają wpływ też m.in. warunki w jakich ma miejsce, zwyczaje środowiska i osobiste właściwości ludzi. „Granice dozwolonej krytyki, nawet przy braniu pod uwagę wymienionych czynników, nie powinny być nadmiernie elastyczne. Krytyka jest dozwolona, jeśli zostaje podjęta w interesie społecznym, ogólnym, jest rzeczowa i rzetelna. Nie ma takiego charakteru krytyka w celu dokuczenia innej osobie i jej szykanowania.” (wyrok SA w Białymstoku z 18.03.2015 r., I ACa 901/14).

• Przykłady orzeczeń sądowych dotyczących granic krytyki i swobody wypowiedzi

Sądy wielokrotnie pochylały się nad sprawami związanymi z obraźliwymi komentarzami i przejawami mowy nienawiści. Nie każde sformułowanie, które według subiektywnej oceny ofiary było krzywdzące, według sądu wykraczało poza granice swobody wyrażania swoich poglądów i powinno być uznane za naruszające dobra osobiste. Przykładowo:

1. Sąd Apelacyjny w Białymstoku uznał, że wypowiedź „Postawa i wiedza tego „chirurga” to postawa rzeźnika, a nie lekarza” zamieszczona w sieci nie stanowiła naruszenia dóbr osobistych weterynarza. Sąd swoją decyzję oparł na szczególnych okolicznościach faktycznych sprawy, m.in. uzasadnionych wątpliwościach co do rzetelności postępowania lekarza i emocji, jakie budziła w autorze komentarza śmierć ukochanego zwierzęcia. (wyrok SA w Białymstoku z 18.03.2015 r., I ACa 901/14)
2. Według Sądu Najwyższego w ramach dozwolonej krytyki mieści się wypowiedź: „Odradzam tego adwokata. Kompletnie nie zna się na tym, co robi. Niepoukładany i niekompetentny” oraz ocena „bardzo słaby”.” Według Sądu forma spornej wypowiedzi nie była szczególnie ostra ani drastyczna, nie zawierała określeń oszczerczych bądź obraźliwych. Sąd wskazał, że opinia internauty nie była krytyką napastliwą i nie zmierzała do ośmieszenia czy wyrządzenia szkody. (wyrok SN z 18.01.2013 r., IV CSK 270/12)
3. Z orzecznictwa wynika, że ocena charakteru konkretnej wypowiedzi nie może być dokonywana według subiektywnej, indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się nią dotknięta, lecz według obiektywnego kryterium, które uwzględnia reakcje przeciętnego, rozsądnego człowieka. W wyroku z 8 marca 2012 Sąd Najwyższy zauważył, że „Osoba prywatna angażująca się do dyskusji na forum internetowym z udziałem określonego, ale otwartego, kręgu osób, prezentując w rzeczowy i kulturalny sposób swoje, chociażby kontrowersyjne, poglądy, musi liczyć się z negatywną i nawet ostrą, przesadzoną oceną internautów, wyrażających własne stanowisko, jednak i na tym forum osoba ta nie może być pozbawiona ochrony wobec wypowiedzi naruszających jej godność lub dobre imię, które nie mieszczą się w dopuszczalnej formule tej dyskusji. Podwyższone granice dopuszczalnej krytyki usprawiedliwia specyfika dyskursu na forum internetowym z udziałem zarejestrowanych osób, do którego mogą jednak zgłaszać się osoby przypadkowe o różnej wrażliwości i różnym sposobie bycia.”  (wyrok SN z 8.03.2012 r., V CSK 109/11)
4. Wpis o treści: „Żaden z J. K. biznesmen. Człowiek, który zleca wykonanie prac i po roku nie płaci jest po prostu oszustem”, nie daje podstaw do przyjęcia, że autor stwierdza fakt „J. K. jest oszustem”, ani też, że dana osoba została „nazwana oszustem”.” Według Sądu zamieszczony wpis należy czytać łącznie, a nie oddzielnie każde zdanie. Ogólny wydźwięk wpisu, biorąc pod uwagę ocenę obiektywną, mierzoną miarą przeciętnego odbiorcy, internauty korzystającego z tego typu portali, jest taki, że to drugie zdanie wpisu odnosi się konkretnie do wskazanej we wpisie osoby, a w zasadzie do oceny niewłaściwego opisanego tym zdaniem postępowania, które autor wpisu łączy jednak z działalnością osoby określanej jako „biznesmen”. Tym niemniej konstrukcja wpisu, składającego się z dwóch osobnych zdań oraz „odpersonalizowanie” w drugim zdaniu osoby ocenianej, łagodzi ogólny przekaz wypowiedzi.

W konsekwencji Sąd stwierdził jednak, że ocena zachowania konkretnego człowieka i wskazanie, że tak postępuje oszust, narusza dobre imię i cześć tej osoby. (Wyrok SA w Warszawie z dnia 22 lipca 2022 roku, I ACa 401/21)

Jak w praktyce rozpoznać, czy konkretna wypowiedź mieści się w ramach dopuszczalnej krytyki?

Na potrzeby życia codziennego można sformułować kilka kryteriów, które pozwalają stwierdzić, czy dana wypowiedź mieści się w ramach dopuszczalnej krytyki. Warto pamiętać, że dozwolona krytyka jest:

1. Uzasadniona, tzn. powinna opierać się na faktach lub doświadczeniach, a nie na przypuszczeniach lub uprzedzeniach;

2. Konstruktywna – powinna mieć na celu rozwiązanie problemu lub poprawę jakości działania, a nie tylko krytykowanie samego faktu, że coś jest nie tak;

3. Respektująca – powinna być wyrażona w sposób, który szanuje godność i emocje drugiej osoby, a nie jest obraźliwa lub szkodliwa dla ich reputacji;

4. Umiarkowana, tzn. odpowiednia do stopnia i natury problemu, a nie przesadzona lub nieadekwatna;

5. Adekwatna do czasu i miejsca, tzn. przedstawiona w odpowiednim czasie i miejscu w sposób, który jest odpowiedni dla danej sytuacji.

• Hejt skierowany na nauczyciela

Pomimo tego, że hejt w szkole zazwyczaj kojarzony jest z nienawistnymi wypowiedziami młodzieży wobec swoich rówieśników, może się przejawiać również jako wrogość rodziców  lub uczniów wobec nauczycieli.

Rola i pozycja nauczyciela w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci uległa zmianie. Z jednej strony społeczeństwo wymaga od dydaktyków nauczania i wychowywania dzieci i młodzieży, z drugiej strony lekceważy wysiłek nauczycieli włożony w edukację młodzieży poprzez m.in. negatywne komentarze dotyczące nauczycieli, podważanie ich kompetencji i wykształcenia. Negatywny wizerunek pracowników oświaty utrwalany jest też w środkach masowego przekazu m.in. telewizji i portalach internetowych.

Hejt wobec nauczyciela może mieć zły wpływ na jego karierę zawodową oraz na zdrowie fizyczne i psychiczne. Hejt wobec nauczyciela w negatywny sposób oddziałuje także na całą społeczność szkolną. W placówce oświatowej wytwarza się atmosfera braku szacunku wobec autorytetów, jakimi niewątpliwie powinni być dydaktycy, co może odcisnąć piętno na całym procesie nauczania i wychowania młodych ludzi.

Przejawami hejtu wobec nauczyciela będą m.in. negatywne lub obraźliwe komentarze skierowane przeciwko nauczycielom, a także prześladowanie, ubliżanie, cyberprześladowanie lub bezpodstawne, obraźliwe wypowiedzi mające na celu zdyskredytowanie nauczyciela, jego kompetencji i wykształcenia.

Ważne jest także, aby szkoły miały jasne zasady postępowania z hejterskimi komentarzami oraz aby te zasady były egzekwowane. W tym celu szkoła powinna wypracować odpowiednią politykę i procedury, które zabraniają hejtowania i cyberprzemocy wobec nauczycieli, jak i pracowników szkoły, uczniów oraz innych osób. Uczniowie powinni być informowani o negatywnych skutkach i konsekwencjach hejtu wobec nauczyciela oraz instruowani, jakie działania należy podjąć, gdy do hejtu dojdzie. Nauczyciele i pracownicy szkoły powinni być przeszkoleni w zakresie rozpoznawania i radzenia sobie z hejtem.

• Czy istnieją granice krytyki rodzica wobec nauczyciela?

Tak, istnieją granice krytyki rodzica wobec nauczyciela. Krytyka powinna być uzasadniona i konstruktywna, a nie obraźliwa lub szkodliwa dla reputacji nauczyciela.

W przypadku podważania przez rodzica kompetencji nauczyciela lub jego wykształcenia, nie można zapominać o tym, że oceny tego, czy nauczyciel ma kwalifikacje wymagane do zajmowania określonego stanowiska dokonuje dyrektor szkoły (art. 9 Karty Nauczyciela oraz rozporządzenie MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli), a także Kuratorium Oświaty w trakcie kontroli placówki lub awansu zawodowego.

W sytuacji kwestionowania przez rodziców sposobu nauczania należy mieć na względzie przepis art. 12 ust. 2 Karty Nauczyciela, który stanowi, że nauczyciel dysponuje swobodą doboru metod nauczania – w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne, oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych.

•         Przykłady orzeczeń sądowych dotyczących krytyki nauczycieli

W ostatnich latach sądy rozpatrywały wiele spraw związanych z daleko idącą krytyką nauczycieli.

1. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach wskazano, że zawieranie w pismach do dyrektora oraz Kuratorium informacji, których prawdziwości nie sposób zweryfikować i podważanie w sugestywny sposób kwalifikacji nauczyciela nie powinno mieć miejsca. Sąd zauważył, że „w sprawie doszło do naruszenia dobra osobistego powódki w postaci czci, a zatem dobrego imienia i godności. (…) zawarta w tych pismach ocena powódki jako osoby „niezrównoważonej emocjonalnie”, która z tego względu „w żadnym wypadku nie powinna pracować z dziećmi” nie może być kwalifikowana jako konstruktywna krytyka. Taka ocena ma wskazywać na brak predyspozycji powódki do pracy z dziećmi, dalszego wykonywania zawodu nauczyciela. Ciężar gatunkowy tej oceny jest tym większy, że powódka pracuje z małymi dziećmi oraz dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie, a zatem w większym stopniu zależnymi od dorosłego opiekuna.” (wyrok SA w Katowicach z 12 lutego 2016 r., I ACa 1002/15)
2. Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie zaakcentowano, że „rodzic ma prawo do krytyki metod wychowawczych czy skuteczności działań powódki jako nauczyciela, jednakże krytyka taka winna być rzeczowa i oparta na faktach.” Co istotne Sąd zaznaczył, że nie można usprawiedliwiać ostrej i nieopartej na faktach krytyki, troską o dobro dziecka. (wyrok SA w Warszawie z 29.01.2021 r., VI ACa 251/20.)
3. Określanie nauczycielki jako „antytezę uczciwości i prawdomówności”, uznawanie przebywania w jej towarzystwie jako zagrażającego demoralizacją uczniów, porównywanie jej postępowania do „terroryzowania” społeczności szkolnej, zarzucanie „uchybianiu godności zawodu nauczyciela”, jak również niewystarczającego poziomu pracowitości w wypełnianiu swoich obowiązków zostało zakwalifikowane przez Sąd jako rozpowszechnianie nieprawdziwych i naruszających dobre imię nauczyciela informacji.

Zdaniem Sądu celem autora wypowiedzi była niewłaściwie rozumiana ochrona małoletniego syna. Autor zarzutów wobec nauczyciela doszukiwał się problemów w szkole, a nie w zachowaniu własnego dziecka, w sytuacji, w której powinien zweryfikować jego zachowanie.

We wskazywanym orzeczeniu warto również zwrócić uwagę na to, iż Sąd zaakcentował granice swobody wypowiedzi i dozwolonej krytyki. Sąd wprost wskazał, że ocenianie zachowań drugiej osoby powinno odbywać się w odpowiedniej formie.

W uzasadnieniu do wyroku podkreślono także, że „Sąd nie neguje prawa rodzica do krytycznej analizy podejmowanych działań edukacyjnych i wychowawczych, a także organizacji prowadzonej szkoły. Jednym z fundamentów demokratycznego państwa prawa jest swobodne wyrażanie swoich ocen. Nie jest to jednak wartość absolutna i niczym nie ograniczona. (wyrok SO w Poznaniu z 26.02.2019 r., XVIII C 1983/15)

• Jakie są skutki hejtu?

Skutki hejterskich wypowiedzi odczuwalne są zarówno przez ich bezpośrednie ofiary, jak i ich bliskich.

Ofiary hejtu mogą być narażone na problemy zdrowotne wynikające z fizycznych dolegliwości i cierpienia psychicznego. Osoby dotknięte hejtem mogą doświadczać poczucia obniżonej samooceny, powątpiewać w swoje kompetencje i wykształcenie, kwestionować swoje wszelkie decyzje. Co więcej, nawet najmniejszy, pozornie nieszkodliwy, przejaw hejtu może wywołać kolosalne problemy emocjonalne, które mogą prowadzić do bezsenności, nerwicy, depresji czy nawet prób samobójczych.

Hejt w szkole ma także negatywny wpływ na naukę i rozwój młodzieży. Ofiary hejtu mogą mieć trudności z koncentracją, czy nawet próbować zrezygnować z nauki, co może oddziaływać na całą ich przyszłość. Hejt skierowany wobec nauczyciela bez wątpienia wpływa na jakość jego pracy.

Nie można również zapomnieć o tym, że sprawca hejtu winien ponieść odpowiedzialność za swoje postępowanie. Nie można pozwolić na to, by hejterskie komentarze pozostały bez odpowiedniej reakcji. Bierność wobec hejtu jest niejako przyzwalaniem na takie zachowanie. Każde zdarzenie niezgodne z prawem powinno zostać zgłoszone organom ścigania.

• Jak przeciwdziałać hejtowi w szkole?

Z uwagi na szkodliwość hejterskich zachowań, jak i coraz większe ich występowanie, koniecznym staje się edukowanie wszystkich członków społeczności szkolnej w zakresie przyczyn, przejawów i skutków hejtu, wykształcenie umiejętności selekcji publikowanych treści oraz stosownych mechanizmów obronnych, jak również promowanie ugodowych metod rozwiązywania sporów. Poważnym wyzwaniem dzisiejszych czasów jest budowanie poczucia odpowiedzialności społecznej, rozwój empatii, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, a także wyczulanie ich na jakiekolwiek przejawy dyskryminującego zachowania, mowy nienawiści, w tym hejtu. Należy zwracać także uwagę na to, że reagowanie komentarzami na wypowiedzi hejtera stanowi zazwyczaj swego rodzaju „pożywkę” dla niego i odpowiedź na agresję jeszcze bardziej zachęca agresora do dalszego działania.

Osoby dotknięte hejtem bardzo często przeżywają swoje emocje wewnętrznie, są zawstydzone, nie chcą budzić kontrowersji i jeszcze większego zainteresowania. Ofiary hejtu nierzadko nie wiedzą jak poradzić sobie z problemem, a z kolei hejter rośnie w siłę i jego ataki nie ustają. Warto pamiętać, że nierozwiązana sytuacja związana z hejtem może urosnąć do ogromnych rozmiarów. Osoby dotknięte hejtem mogą posuwać się do drastycznych kroków – nawet do samookaleczania się czy prób samobójczych.

• Ochrona prawnokarna nauczycieli dotkniętych hejterskim zachowaniem
  
  

Hejter powinien liczyć się z ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami prawnymi wynikającymi z zamieszczanych treści m.in. możliwością skazania go za przestępstwo na grzywnę, a nawet karę pozbawienia wolności,

W Kodeksie karnym przewidziano szereg zachowań, które w zależności od okoliczności stanu faktycznego konkretnej sprawy, mogą być zakwalifikowane przez sąd jako przestępstwo:

1. Zniesławienie – art. 212 k.k. – Tzn. pomówienie osoby bądź grupy osób/instytucji o postępowanie lub właściwości poniżające, narażające na utratę zaufania do danego stanowiska. W przypadku przestępstwa zniesławienia wystarczająca jest sama możliwość pojawienia się skutku poniżenia lub utraty zaufania, a niekoniecznym jest jego rzeczywiste wystąpienie. W razie skazania za przestępstwo sąd może dodatkowo orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego – do 100.000 zł.
2. Znieważenie – art. 216 k.k. – Dokonane w obecności pokrzywdzonego lub pod jego nieobecność, ale publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga dotarła do tej osoby. Przestępstwo to można popełnić również przy użyciu komunikatorów internetowych (np. Facebook).
3. Znieważenie funkcjonariusza publicznego podczas pełnienia obowiązków służbowych – art. 226 k.k. – Nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych (art. 63 Karty Nauczyciela).

Inne zachowania karalne, które może wykorzystać sprawca hejtu:

• Uporczywe nękanie – art. 190a k.k. – Przestępstwo, które polega na częstym niepokojeniu innej osoby lub jej bliskich, wzbudzającym w niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszające jej prywatność.
• Groźba karalna –  art. 190 k.k. – Groźba popełnienia przestępstwa na szkodę pokrzywdzonego lub jej osoby najbliższej. Koniecznym dla zaistnienia tego przestępstwa jest wystąpienie uzasadnionej obawy u pokrzywdzonego, że groźba będzie spełniona.
• Szantaż – art. 191 k.k. – Przemoc lub groźba bezprawna w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Oczekiwane przez szantażystę zachowanie może być zgodne z prawem lub niezgodne z prawem.

Uczniowie będący sprawcami powyższych zachowań, którzy nie ukończyli 17 roku życia nie ponoszą odpowiedzialności karnej, a jedynie mogą być zastosowane wobec nich środki wychowawcze i poprawcze (np. mogą zostać umieszczeni w odpowiednim ośrodku przeznaczonym dla nieletnich).

•         Ochrona cywilnoprawna nauczycieli dotkniętych hejterskim zachowaniem

Osoba, która czuje się urażona daną wypowiedzią, ma możliwość dochodzenia swoich praw zarówno w procesie cywilnym, jak i karnym. W postępowaniu cywilnym możliwym jest wytoczenie powództwa o ochronę dóbr osobistych, którego celem jest usunięcie stanu naruszenia prawa oraz uzyskanie stosownej rekompensaty finansowej za dokonane naruszenie.

Ochrona dóbr osobistych – art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego

Osoba, która czuje, że jej dobra osobiste (np. wolność, cześć, nazwisko lub pseudonim, wizerunek) zostały naruszone, może zażądać:

– zaniechania działania,

– usunięcia skutków działania,

– złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie,

– zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Za naruszenie godności osobistej oraz innych dóbr osobistych bądź praw nauczyciela lub innego pracownika uznaje się m.in.:

– lekceważące i obraźliwe zachowania ucznia w stosunku do nauczyciela lub innego pracownika placówki edukacyjnej w obecności osób trzecich (naruszane dobro – godność, cześć i honor);

– pomówienia i oszczerstwa wobec ww. pracowników (naruszone dobra – dobre imię, zaufanie potrzebne do wykonywania zawodu oraz funkcji publicznej);

– naruszenie prywatności i własności prywatnej tych osób (naruszane dobra – prywatność, prawo do prywatności, własność);

– użycie przemocy fizycznej lub psychicznej, pomówienia i oszczerstwa wobec ww. pracowników (dobra osobiste – zdrowie, życie, nietykalność cielesna);

– naruszenie dóbr osobistych poprzez upublicznianie nieautoryzowanych informacji w Internecie i innych mediach (dobro osobiste – prywatność i wizerunek);

– prowokacyjne zachowanie wyrażone w słowach lub gestach (naruszane dobro – godność, cześć i honor).